Phanh lưỡi là gì? Có gây nói ngọng không? Khi nào nên cắt?

Phanh lưỡi là gì?

Phanh lưỡi (dây chằng lưỡi) là một dải cấu trúc mô sợi kéo dài đầu lưỡi tới sàn miệng. Phanh lưỡi giúp cho lưỡi ổn định vị ở sàn miệng khi nghỉ, kiểm soát và giới hạn chuyển động của lưỡi một cách linh hoạt và hợp lý. Từ đó giúp việc phát âm trở nên rõ ràng, ăn uống dễ dàng thuận lợi, sau ăn có thể tự làm sạch một phần khoang miệng. Phanh lưỡi ở vị trí ổn định còn giúp cho việc phát triển cấu trúc răng hàm đều hơn.

Phanh lưỡi ngắn hay tật dính thắng lưỡi (ankyloglossia) là một tật bẩm sinh do dây chằng lưỡi quá ngắn, quá dày hay dính bất thường gây hạn chế việc chuyển động của lưỡi trong các hoạt động nuốt hay nói. Trẻ nhỏ bị dính thắng lưỡi gây khó bú sữa, hay nuốt sặc đầy hơi, ở trẻ lớn hơn có thể gây khó khăn trong phát âm đặc biệt các âm: l, t, d, n, s… không rõ hoặc ngọng kéo dài, trẻ khó nuốt, khó ăn. Tùy vào mức độ dính lưỡi và đánh giá những ảnh hưởng mà nó gây ra mà bác sĩ sẽ xem xét chỉ định phẫu thuật cắt phanh lưỡi hay không.

Phanh lưỡi có gây nói ngọng không?

Nói ngọng là tình trạng phát âm không rõ ràng, phát âm sai, rối loạn phát âm.

Cơ chế phát âm được tạo thành nhờ các quá trình của các cơ quan phối hợp với nhau để tạo ra âm thanh như hệ hô hấp, thanh quản và các cơ quan phát âm (lưỡi, môi, răng, vòm miệng…). Từ luồng hơi được tạo ra từ phổi khi thở ra được đi qua dây thanh trong thanh quản làm dây thanh rung lên (âm này còn thô) tiếp tục được cộng hưởng và khuếch đại ở khoang miệng, họng, mũi. Âm được hình thành rõ ràng nhờ cử động đóng mở của môi, hàm, chuyển động của lưỡi.

Ví dụ như khi phát âm “t’ hay “n”lưỡi sẽ chạm vào mặt trong răng cửa trên. Phanh lưỡi ngắn làm cản trở việc phát ra âm tiết này.

Hay khi phát âm “s” luồng hơi đi qua khe hẹp giữa lưỡi và răng. Phanh lưỡi ngắn sẽ làm cho âm này được phát ra không rõ ràng hoặc lệch đi.

 Như vậy, một bất thường của lưỡi, môi, vòm miệng đều thể ảnh hưởng đến khả năng phát âm rõ ràng. Không chỉ phanh lưỡi ngắn mà sứt môi, tật hở hàm ếch, vòm miệng cao bất thường hoặc răng lệch lạc, bệnh liên quan đường hô hấp… cũng liên quan đến việc phát âm của trẻ.

Phân tích theo chiều hướng khác, ngôn ngữ chính là sự bắt chước. Ở giai đoạn đầu đời thì sự bắt chước này càng quan trọng hơn. Trẻ ảnh hưởng bởi cách nói sai của người lớn và môi trường xung quanh, ngôn ngữ địa phương cũng gây nên sự khác biệt và gây ngọng nếu không sửa kịp thời.

Ở những trẻ mà cơ quan phát âm chưa được phát triển hoàn thiện diện về lưỡi, răng, môi, hàm nên việc phát âm, nói chuyện có phần không được rõ ràng phát âm dễ sai. Việc bố mẹ nên điều chỉnh lại âm tiết trong quá trình lớn lên của trẻ là cần thiết, sau dần việc phát âm của trẻ sẽ được cải thiện mà không cần can thiệp quá nhiều.

Ở những trẻ ngại nói, ngại giao tiếp, thiếu tự tin cũng là một trong những nguyên nhân dễ gây phát âm sai, lâu dần thành ngọng.

Việc mắc các bệnh tự kỷ hay các bệnh lý có tổn thương hệ thần kinh trung có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển ngôn ngữ, nói chậm, nói líu, nói lắp, mất tiếng, nói ngọng. Những trường hợp như vậy nên được thăm khám các chuyên khoa tâm lý, thần kinh, ngôn ngữ trị liệu để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.

Như vậy, nói ngọng do rất nhiều nguyên nhân có thể cấu thành nên, ba mẹ nên đưa con đến các cơ sở y tế để các bác sĩ khám, chẩn đoán và đưa ra các phương pháp điều trị hợp lý. Những trường hợp nói ngọng do dính lưỡi thì việc điều trị cắt phanh lưỡi cũng tương đối đơn giản và nhẹ nhàng tùy theo mức độ dính lưỡi và những ảnh hưởng kèm theo.

Phân loại theo vị trí dính của thắng lưỡi